Konferenca arsimore e Lipës

Në vitin e fundit të Luftës, pra më 1944, puna ime u përqendrua edhe në mbarëvajtjen e arsimit në zonat e çliruara, sepse në shumë fshatra të Kurveleshit, të Bregdetit e të Rrëzomës, madje dhe në Sarandë, shkollat ose qenë mbyllur, ose punonin me ndërprerje  dhe me programe të pjesshme. Për të kryer këtë detyrë kishim mbështetjen e  drejtuesve të pushtetit të ri të Qarkut dhe të rretheve, veçanërisht të sektorit të arsimit.

            Kështu, seksioni i arsimit pranë Këshillit Nacionalçlirimtar të Qarkut të Gjirokastrës, sipas porosisë së Dikasterit të arsimit për çeljen sa më parë të shkollave në zonat e çliruara, na dërgoi një shkresë që mban datën 30 korrik 1944, në të cilën porosit të ngrihet komisioni arsimor për zonën e Kurveleshit të Sipërm, Kurveleshit të Poshtëm, të Rrëzomës dhe te Bregdetit, me qëllim që në fshatrat e këtyre zonave, shumica të çliruara, të çelen sa më parë shkollat.

Ky komision u mblodh në Fterrë më 5 gusht 1944 me përgjegjës Mustafa Luçin dhe anëtarë unë e Xhevdet Kofina. Mitro Vranai dhe Nimet Selimi, të thirrur në këtë takim, nuk morën pjesë, mbasi u penguan nga lufta.  Në komision diskutuam gjerësisht për detyrat që na ngarkoheshin. Po atë ditë i dërguam përgjigje seksionit të arsimit të qarkut, në të cilën, ndërmjet të tjerave, i shkruam: “u këndua me kujdes qarkorja instruktive e lëshuar nga Dikasteri i Arsimit mbi çeljen e shkollave sa më parë në vendet e çliruara, duke qenë prezent edhe arsimtarët e Fterrës, profesionistë ose jo, të cilëve me këtë rast iu bë një agjitacion i nxehtë për marrjen pjesë në degën e shenjtë të arsimit.

U morën në shqyrtim katundet ku mund të çelen shkolla. Studimi i kësaj pike nga larg na u duk mjaft i vështirë, sepse na mungojnë elementët e nevojshëm: a) gjendja e lokaleve dhe orendive shkollore, mbasi janë bërë operacione në këto rrethe; b) sasia e nxënësve dhe nxënëseve, se shumë familje mund të jenë shpërngulur ose mund të jenë përzënë nga këto katunde; c) nuk dihen elementet e karrierës ose jo të katundeve të ndryshme që mund të ngarkohen me këtë rast me detyrën e arsimtarit...

Për këto arsye u pa e nevojshme, që me rastin më të favorshëm të bëhej një vizitë dhe kontroll i imtë në të gjitha shkollat e katundeve të këtyre rretheve dhe mandej të vendoset çelja e shkollave me numrin e personelit mësimor.

Përfundimi do t’u njoftohet para ose në Konferencën Arsimore.”

Kjo shkresë gjendet në origjinal dhe e firmosur nga të tre pjesëmarrësit.

Dhe kështu u bë. Në Kurveleshin e Sipërm shkoi Xhevdet Kofina, në Kurveleshin e Poshtëm shkoi Mustafa Luçi dhe në Bregdet e në Rrëzomë shkova unë. Pamë çdo gjë në vend dhe biseduam me banorët, me këshillat nacional-çlirimtare, me mësuesit dhe ata që mund ta bënin këtë detyrë atje ku nuk kishte mësues dhe përgatitëm njoftimin për seksionin e arsimit të Qarkut të Gjirokastrës.

Më pas Mustafa Luçi na njofton me një letër se unë dhe Xhevdeti ishim caktuar të deleguar për Konferencën e Lipës në Përmet, që do të fillonte më 29 gusht të atij viti. Gjithsej ishim 8 delegatë nga zona jonë, 4 mësues me përvojë dhe 4 të rinj që mund të punonin si mësues.

Ishin kohë të vështira lufte. Armiku mbante akoma të bllokuara disa kyçe të rrugëve. Prandaj unë me Xhevdetin si përfaqësues të arsimit dhe Ismet Elezi e Dilaver Shkurti nga ana e rinisë antifashiste, më 25 gusht u nisëm në këmbë për në Përmet, duke kaluar grykave e maleve nëpër rrugë këmbësore. Me shumë lodhje e vështirësi arritëm në Lipë. Aty gjetëm një atmosferë të gëzuar, kudo këngë e valle. E harruam lodhjen e rrugës së gjatë. U takova atje me shumë shokë e të njohur, si me Kadri Baboçin, Siri Shapllon, Vaso Konomin, Emin Çomom e të tjerë. Atje gjetëm dhe një delegat tjetër fterjot, Rait Brahon. Pra, u bëmë pesë vetë dhe kjo tregonte se fshati ynë mbante që në atë kohë një peshë të rëndësishme për zhvillimin e arsimit.

            Kadriu dhe Siriu, me që njihesha që më parë me ta, më pyetën për gjendjen e shkollave në zonat e çliruara dhe unë i informova mbi masat që kishim marrë. Ata mbetën të kënaqur.

Më 29 gusht, pra, ndodheshim në Lipë, një fshat fare afër Përmetit. Konferencën e filluam në një shtëpi të madhe të një fshatari. Me sa më kujtohet, ishin 140 delegatë nga i gjithë qarku i Gjirokastrës. Fjalimin e mbajti Kadri Baboçi, i cili pasi bëri një bilanc të punës nga Konferenca e parë e Arsimit të qarkut që ishte bërë në dhjetor 1943 në Poliçan të Gjirokastrës, shtroi detyrat e reja që dilnin dhe punën që duhej bërë për çeljen e mbarëvajtjen e shkollave në të gjitha zonat.

Konferenca vazhdoi disa ditë, duke analizuar me hollësi gjendjen dhe detyrat që dilnin për çdo fshat. Ndër detyrat kryesore që shtroi për zgjidhje konferenca qenë çelja e shkollave në zonat e çliruara, sigurimi i kuadrit arsimor të përshtatshëm, lufta kundër analfabetizmit për të gjitha moshat, pastrimi i programeve e teksteve nga temat fashiste, meremetimi i lokaleve shkollore, pajisja me bazë materiale etj. Pra, një sërë problemesh që siguronin fillimin e mbarë të vitit të ri shkollor 1944-45.

Nuk e harroj kurrë atë mikpritje përmetare që unë e kisha provuar edhe në vitet e para si mësues në Përmet.

U kthyem në Fterrë me udhëzime e porosi të reja, të cilat duhet t’i çonim në çdo zonë e fshat. Të katër ne fteriotët u nisëm menjëherë në zona sipas ndarjes së re që bëmë për të hapur shkollat. Unë shkova përsëri në Bregdet e Rrëzomë. Kudo gjetëm përkrahje të madhe nga këshillat nacional-çlirimtare dhe gjithë banorët e fshatit për fillimin e mësimit dhe programimin e punës kundër analfabetizmit për të gjitha moshat.