Midis miqsh dhe shokësh

Gjatë gjithë jetës i jam kushtuar tërësisht punës, kështu që kohë të lirë kam pasur pak. Gjithë paraditja shkonte në shkollë, por edhe pjesa më e madhe e pasdites. Më duhet të bëja përgatitjet për të nesërmen, ditarin, një kujtesë të lëndës që do të zhvilloja e vëzhgoja, kontrollin e detyrave të nxënësve, programimin e kontrollit të mësuesve për kohën që kam qenë drejtor, e shumë e shumë të tjera.

            Pas viteve 1946 u çelën edhe mjaft kurse e shkolla nate për civilët, por edhe për ushtarakët. Këto e të tjera detyra shoqërore bënin që koha e lirë të ishte shumë e kufizuar.

Megjithatë nuk më kanë munguar miqtë e shokët, kudo ku kam qenë e veçanërisht në Sarandë ku punova e jetova më shumë. Miqtë e shokët, përveç atyre të trupës mësimore,  i kam patë të shtresave të ndryshme, por më shumë jam shoqëruar me njerëz të thjeshtë, prindër, punëtorë e nëpunës. Para vitit 1940 shoqërohesha me doktor Melon, (dy djemtë e tij, Renon dhe Andonin i kam pat nxënës) Tonidhin, Harallamb Papanë, Xhevdet Selfon, Shefqet Demin, ........ Mosin, Bektash e Rushit Avdinë, e të tjerë, të cilët tashti pas 40-50 vjetësh nuk i mbaj mend mirë. Por kryesisht, në kohën e lirë takohesha me Koço Papagjikën, Gaqe Lepurin, Jaho Demin, Ali Beqon, Gaqe Kërkeshin, Leonidha Vasin, Habil Poçin, Mihal Fulin, Leonidha Nikën, Pano Kromidhën, Theodhori Janin, Beqir Ibrahimin, Veip Ibrahimin, Andrea Hariton, ....... Balën e shumë e shum të tjerë. Si shok e mik e kam konsideruar gjithë kohën edhe Bastri Muhon, rojtarin e shkollës për vite e vite me radhë

¶¶¶

Në periudha të ndryshme, por kryesisht pas çlirimit të qytetit, jemi strehuar në disa familje sarandjote, me të cilat kisha miqësi. Ndër këto mund të përmend atë të Zeqo Sulos, i cili ishte hoxha i qytetit të Sarandës, me orgjinë çame, i ardhur shumë vite para Luftës. Ai kishte një shtëpi të bukur me tre kate, që në Sarandën e asaj kohe ishin shumë të rralla. Atje kam banuar për disa kohë bashkë me djalin tim Agronin në vitin 1947, sepse akoma nuk e kisha marrë familjen.

Hoxha ishte një burrë i urtë, i zgjuar, i matur e i arsyeshëm në biseda. Shquhej për bujari e mikpritje. E vlerësonte arsimin e shkollën dhe nderohej nga banorët e qytetit.

Në familjen e tyre, për sa kohë banuam aty, na kanë trajtuar shumë mirë. Më kujtohet, për shembull, se e zonja e shtëpisë për mëngjes shpesh herë na bënte trahana dhe e gjithë familja, edhe unë e Agroni bashkë me ta, mblidheshim rreth sufranit ku na priste një tavë e madhe me trahana të ngrohtë, me vaj ulliri e djathë.

Të tre bijtë e hoxhës, Fejzon, Qaniun e Muharremin, si dhe nipin jetim që banonte me ta,  i kam patë nxënës dhe ishin djem të mirë.

Kur u martua djali i mesëm, Qaniu, edhe pse u ngushtuan për vete, ata donin të na mbanin që të jetonim aty. Po ne ua dinim hallet dhe vendosëm të largoheshim.

Pas pak kohe, u strehuam  në shtëpinë e Jaho Demit, edhe ky me orgjinë çame nga të vjetrit. Ai vet ishte punëtor, gruaja e tij Saideja ishte punëtore në shkollë. Kishin edhe fëmijë. Shtëpia ishte me një kat, gjysma e ndërtuar me gurë e gjysma me dërrasa. Në fakt edhe ata ishin shumë ngushtë për veten e tyre. Në atë shtëpi me tre dhoma, jetonin bashkë me familjen e Kujtim Demit dhe me të ëmën dhe dy motrat e tij, Faton dhe Dritën, të cilat gjithashtu kanë qenë nxënëset e mia të zellshme e të urta. Me gjithë vështirësitë që kishin, për ne tregonin përkujdesje të veçantë. Por edhe këtu e kuptuam se edhe kjo familje mikpritëse po sakrifikonte jetesën e vet që të na mbante sa më mirë. Donim të iknim përsëri në ndonjë shtëpi tjetër. Por në ato vite ishte shumë vështirë të gjeje shtëpi për të banuar.

Kërkesa jonë për strehim ra në vesh të Gaqe Lepurit, një nga sarandjotët më të vjetër me origjinë nga Shën-Vasia, detar i shquar e shumë i njohur në qytet e më gjerë. Pa asnjë mëdyshje na mori në shtëpinë e tij. Ai kishte një banesë të thjeshtë, të bukur e të pastër,  por me shumë dhoma. Mua e Agronit na liruan një dhomë dhe atje kemi banuar shumë kohë.

Gaqja ishte burrë i pashëm, trupmadh, me autoritet të padiskutueshëm në familje, por dhe shumë i nderuar dhe i respektuar në Sarandë. Kishte një familje të madhe. Katerina, bashkëshortja, ishte një grua zonjë, fjalëmbël dhe nikoqire  e përsosur. Gjashtë fëmijët e Gaqes, gjithashtu, kanë qenë nxënësit e mi: Taqua, Kasjania, Odisea, Rakua, Kitua dhe e fundit e më e vogla Neta. Qenë të gjithë të dashur, na nderonin e respektonin, na ndihmonin për çdo nevojë që kishim, na konsideronin si pjesëtarë të familjes.

Më vonë, kur u krijuan kushtet,  unë mora në Sarandë edhe gruan time, Lutfijen, që deri atë kohë jetonte në fshat. U bëmë familje me  tre veta. Atëherë u strehuam tek shtëpia e Ali Beqos, me origjinë çame, ngjitur me shtëpinë e Gaqes. U gëzuam, se nuk do të largoheshim prej tyre. Shtëpia “e re” ishte një barakë me dy dhoma, njërën e kishim neve, në tjetrën rrinin Aliu me të shoqen, se dy vajzat e tij Busua dhe Perihani ishin martuar. Me të zotin e shtëpisë kishim miqësi të vjetër, veç të tjerave, ai ishte berber dhe unë gjatë gjithë kohës që kam punuar në Sarandë tek ai jam qethur.

Aliu me të shoqen ishin njerëz të mirë e të urtë. Edhe me ta kemi shkuar si në një familje. Shumicën e kohës aty jetuam vetëm unë me gruan, mbasi të dy djemtë, Bardhyli me Agronin, vazhdonin shkollat e mesme, njëri në Gjirokastër e tjetri në Tiranë.

Në vitin 1951 u transferova në Delvinë dhe kur erdhëm përsëri familjarisht me punë e banim në Sarandë, u strehuam në një pallat që ishte në qendër të qytetit, gati ngjitur me xhaminë. Edhe këtu kaluam mirë e krijuam miqësi të reja, po pa i harruar të vjetrat. Atje banuam deri në vitin 1973 kur erdhëm me banim në Tiranë.