Në vend të parathënies

Ne djemtë e tij, Bardhyli e Agroni, me dëshirën tonë të hershme dhe mbas shumë kërkesash të miqve, të shokëve, të ish-nxënësve e të bashkëfshatarëve, po botojmë kujtimet e babait tonë, Lame Xhama, Mësues i Popullit, patriot dhe pjesëmarrës i luftërave për liri. Këto kujtime i ka lënë nëpërmjet shkrimeve të tij, dokumenteve e fotografive të shumta.

Në fakt, ne vetëm sa kemi hulumtuar e përzgjedhur një pjesë prej tyre, që babai i ka ruajtur me një përkujdesje të jashtëzakonshme kudo që punoi e jetoi.

Ky libër që po botojmë është shkruar nga vetë babai ynë, por është plotësuar edhe me shkrime të tjera nga ata që kanë punuar e jetuar me të dhe e kanë njohur nga afër. Detyra jonë është përqëndruar në renditjen e materialeve, në lidhjen dhe shpjegimet përkatëse, në ilustrimet e fjalëve e mendimeve me foto, dokumente e fragmente origjinale. Pra, në tërësinë e tij libri është autobiografik dhe i dokumentuar plotësisht.

Këto kujtime janë hartuar ndër vite dhe kryesisht në vitet ’80, ndaj kuptohet se dhe të dhënat, përshkrimet e faktet që jepen për vendet, qytetet, shkollat, njerëzit etj., janë të kushtëzuara nga koha në të cilën janë shkruar ato.

Babai as që e mendonte në atë kohë se kujtimet e tij do të përmblidheshin në një libër. Qëllimin e kujtimeve ai e shpreh qartë kur shkruan:

“ Në këto kujtime e dokumente shoqëruese përmblidhet  jo vetën jeta ime, por edhe pjesë e copëza të historikut të shkollave ku kam punuar, edhe fakte konkrete të historikut të fshatit tim, Fterrë, edhe vjersha e mbresa për njerëz të veçantë. Dëshira ime është që këto dëshmi, fotografi e dokumente origjinale të shërbejnë sado pak për pasurimin e historikëve e të muzeve të shkollave e të fshatit tim. Por, natyrisht, disa kujtime të veçanta i kam shkruar kryesisht që t’i lexojnë edhe pasardhësit e familjes sime, që të njohin rrënjët tona, të kuptojnë si kemi qenë, si jemi e si duhet të jemi”.

Babai ynë, Mësuesi i Popullit Lame Xhama, që në të ri e deri në pleqërinë e vonë, i është përkushtuar me ndërgjegje të lartë e me pasion arsimimit të brezit të ri dhe çështjes së Atdheut. Këto kanë qenë dy nga motivet e tij më të spikatura, që e kanë shoqëruar tërë jetën.

Në këtë vështrim, ai nuk është vetëm një bir i denjë i Fterrës që e lindi, i Sarandës ku punoi një jetë të tërë, i Përmetit, Konispolit, Gjirokastrës, Kuçit e Delvinës ku ushtroi veprimtarinë arsimore për gati dyzet vjet, por i gjithë Shqipërisë.

Që në rininë e hershme e gjatë gjithë jetës, babai është marrë edhe me poezi, kushtuar ngjarjeve historike të kombit, luftërave për liri, heronjve e dëshmorëve të atdheut. Disa nga poezitë janë thurur për vendlindjen, natyrën, por edhe për shokët, familjarët e veçanërisht për nipërit e mbesat, që i uronte me vargje në raste ditëlindjesh etj.

Babai, gjithashtu, ka mbledhur shumë këngë popullore e fjalë të urta të fshatit e të krahinës. Në “arkivin” e tij gjenden edhe artikuj që ka shkruar në gazeta, intervista që ka dhënë në radio, kumtesa që ka mbajtur në sesione shkencore pedagogjike etj.

Ne ndjehemi të nderuar që ai është renditur ndër njëqind mësuesit më të shquar të Shqipërisë dhe është përfshirë në tri enciklopedi krahinore, të Delvinës e Sarandës, të Konispolit dhe të Kurveleshit.   

Shpresojmë që ky libër, disi origjinal në llojin e vet, të ndihmojë  në njohjen e figurave të nderuara të arsimit tonë kombëtar, në vlerësimin e tyre historik, në edukimin patriotik të brezave të sotshëm e të ardhshëm.

                                                     Me respekt për lexuesit,

                                                   Bardhyl e Agron Xhama

Tiranë, maj 2008